صفحه رشد در کودکان دختر و پسر، فیزیولوژی، عوامل مؤثر و نکات کلینیکی

 

مقدمه

رشد طولی استخوان‌ های بلند از طریق فرایند اندوکندرال اوسیفیکاسیون در صفحه رشد صورت می‌ گیرد. ساختار صفحه رشد شامل مناطق مختلف تقسیم، هیپرتروفی و تبدیل غضروف به استخوان است.  آسیب به این منطقه یا اختلالات هورمونی می‌ تواند منجر به اختلال در رشد شود. از طرفی، تفاوت‌ های جنسیتی در زمان بلوغ و تأثیر هورمون‌ های جنسی (به‌ ویژه استروژن) باعث می‌ شود روند بسته شدن صفحه رشد در دختران زودتر از پسران دهد.


فیزیولوژی صفحه رشد

در صفحه رشد، کندروسیت‌ ها ابتدا در منطقه «استراحت» قرار دارند، سپس وارد مرحله «تقسیم» شده و بعد به «هیپرتروفی» می‌ روند و در نهایت تبدیل به استخوان می‌ شوند.  هورمون‌ های مختلفی مانند هورمون رشد، فاکتور رشد شبه انسولین (IGF-I)، تیروئید، استروژن و تستوسترون کنترل این فرآیند را برعهده دارند.  فعالیت بدنی مناسب و وزن نرمال می‌ تواند تأثیر مثبتی بر عملکرد صفحه رشد داشته باشد، در حالی که ورزش شدید یا کم‌تحرکی ممکن است موجب آسیب یا تأخیر رشد گردد.


تفاوت‌ های دختران و پسران

در دختران، با افزایش سطح استروژن در دورهٔ بلوغ، سرعت بازسازی کندروسیت‌ها کاهش می‌ یابد و صفحه رشد زودتر بسته می‌ شود.

در پسران، رشد طولی ممکن است کمی دیرتر شروع شود اما دورهٔ رشد می‌ تواند طولانی‌ تر باشد.

ارزیابی بلوغ اسکلتی (بر اساس سن استخوانی) در هر دو جنس، برای پیش‌ بینی قد نهایی و تشخیص اختلالات رشد اهمیت دارد.


نکات کلینیکی برای ارتوپدها

توجه به صفحه رشد در مصدومیت‌ ها: هرگونه آسیب به صفحه رشد ممکن است منجر به اختلال در رشد استخوان یا زاویه‌ های نامناسب شود.

ارزیابی رشد: استفاده از سن استخوانی، قد فعلی و درصد قد والدین جهت پیش‌بینی قد نهایی.

توصیه فعالیت بدنی: فعالیت بدنی منظم به عملکرد مناسب صفحه رشد کمک می‌ کند، ولی باید از فشار بیش از حد و آسیب‌ های مکرر جلوگیری شود.

مهم است که والدین و کودک بدانند که زمان بسته شدن صفحه رشد محدود است و در این بازه زمانی بهینه‌ سازی رشد استخوان بیشترین اهمیت را دارد.


نتیجه‌ گیری

صفحه رشد نقش محوری در رشد استخوان کودکان دارد و تحت تأثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی، هورمونی، تغذیه‌ای و مکانیکی قرار دارد. در دختران و پسران تفاوت‌ هایی در زمان بلوغ و بسته شدن صفحه رشد وجود دارد که توجه به آن برای پیش‌ بینی رشد و مدیریت بالینی ضروری است. ارتوپدها باید علاوه بر مراقبت از سازه‌ های استخوانی، به سلامت صفحه رشد نیز توجه ویژه داشته باشند تا رشد مناسب و بدون عارضه برای بیمار فراهم گردد.



 

تمــاس با ما
آدرس مطــب : تهـران ، خیـابـان شـریعتی خـیابان شـهید دسـتگردی ، پـلاک ۳۴ ، سـاختمان پزشکان حکیـم
تلفــن : 02122221516
تمامی حقوق مادی و معنوی این وب سایت نزد دکتر حسن درتاج (فوق تخصص جراح شانه و ارتوپد) محفوظ می باشد .